Zabytkowe kościoły

Duchowa podróż w czasie

W Kożuchowie i okolicach znajduje się kilka kościołów, które warto zwiedzić. Warto się tam wybrać również wtedy, gdy jesteśmy niewierzący. Kościoły są bowiem często pełne zabytków i pięknych obrazów. Również same budynki budzą podziw, gdyż zostały wybudowane w poprzednich wiekach.

Widok na zabytkową budowlę ze szpiczastą wieżą. Na pierwszym planie drzewoKościół farny pw. Matki Bożej Gromnicznej w Kożuchowie

Pierwsza źródłowa wzmianka o kościele pochodzi z 1273 r. Kościół w tamtym okresie był trójnawową świątynią z kamienia z prezbiterium na planie prostokąta. Duże fragmenty murów tej pierwotnej budowli tkwią w obrębie obecnej świątyni, rozbudowanej w XIV-XV w.

W trzynastowiecznym kościele od początku istniał ołtarz główny poświęcony Najświętszej Maryi Pannie, zgodnie do wezwania świątyni. Źródło z 1300 r. mówi o dwóch innych ołtarzach: św. Mikołaja i św. Jerzego. Do pierwotnego wezwania fary dodano kolejnych patronów: św. Jana Chrzciciela i św. Michała, i najprawdopodobniej oni też mieli swoje ołtarze. Kościół kożuchowski w sumie posiadał kilkanaście ołtarzy, co świadczyło o zamożności miasta i mieszczaństwa.

W 1524 r. kościół parafialny stał się świątynią protestancką. Zmiana konfesji nie wpłynęła na wyposażenie wnętrza, nie usunięto ołtarzy ani innego wyposażenia. W 1554 r. pożar zniszczył dachy kościoła, które odtworzono jako dwuspadowe nad główną bryłą oraz dwuspadowe i pulpitowe nad zakrystią i kaplicami. W listopadzie 1628 r. sygnały kontrreformacji dotarły do Kożuchowa. Klucze od kościoła odebrane pastorowi zostały przekazane proboszczowi katolickiemu – Jakubowi Schmalandowi.

W 1945 r. przybywająca do Kożuchowa ludność polska w sposób naturalny szukała oparcia w parafii katolickiej i tak kościół Matki Boskiej Gromnicznej (Oczyszczenia NMP) jednoczył przybyszów zza Buga, z Wielkopolski i innych części kraju. Parafia rzymskokatolicka w Kożuchowie objęła swoim zasięgiem miasto z kościołem pomocniczym Świętego Ducha przy ul. 1 Maja, kościoły filialne w Solnikach i Stypułowie, oraz wsie Bielice, Cisów, Czciradz, Drwalewice, Dziadoszyce, Lasocin, Słocina, Sokołów i Zawada.

Biały budynek z wieżą kościelną, pomarańczowym dachem. Wokół mur z kamienia i figura.

Kościół pw. św. Anny w Broniszowie

Wieś Broniszów powstała prawdopodobnie w XIV w. Pierwsza źródłowa informacja o wsi pojawiła się w 1305 r. Kolejny dokument z 1376 r. wzmiankuje istnienie we wsi kościoła parafialnego pw. św. Anny. W średniowieczu Broniszów należał do wielu właścicieli – w 1464 r. był we władaniu rodziny von Ebersbach. W 1513 r. wymieniany jest Friedrich von Dyhem. W XVI w. klucz dóbr broniszowskich przeszedł w posiadanie rodziny von Kottwitz.

Za rządów tego rodu miejscowość przeżyła swój rozkwit. W latach 1600-1608 nowi właściciele przebudowali renesansowy dwór obronny, sama budowla powstała prawdopodobnie w II połowie XVI w. Później rezydencję wielokrotnie przebudowywano, nadając jej barkowy wystrój (1698 r.). W XVIII w. założono park krajobrazowy, a w XIX dobudowano do dworu neogotycka basztę i mur z krenelażem.

Z fundacji rodziny Kottwitzów wybudowano również nowy kościół. Pierwotnie była to budowla drewniana, która prawdopodobnie uległa zniszczeniu podczas wojny trzydziestoletniej. Nową świątynię wzniósł ok. 1600 r. Hans Fabian von Kottwitz. W 1676 r. kościół  strawił pożar, odbudowano ją w latach 1691-1694, w 1760 r. otrzymał rokokowe wyposażenie. W I połowie XVIII wieku Broniszów zakupiła rodzina Skrońskich. Z fundacji hrabiny Katarzyny Skrońskiej zbudowano dla mieszkańców wsi szpital. Około 1839 r. majątek przejęła rodzina von Tschammer und Quaritz. W 1845 r. władał nim baron Eduard Eugen von Tschammer, wieś liczyła 992 mieszkańców (343 katolików). Funkcjonowały 3 folwarki i cegielnia. W rękach rodu Broniszów pozostał do 1945 r. W tym czasie wybudowano we wsi zajazd dla podróżnych, kościół ewangelicki i dwie szkoły wyznaniowe. O zakończeniu II wojny światowej w zabudowaniach folwarcznych wybudowano PGR, we dworze mieściły się biura i mieszkania. Obecnie budowla znajduje się w rękach prywatnych.

Kościół  pw. Św. Jerzego w Mirocinie Górnym

Kościół powstał na przełomie XIII i XIV w. (tutejsza parafia jest wzmiankowana w 1352 roku). Budowla wzniesiona na planie wydłużonego prostokąta, od wschodu zamkniętego trójbocznie. Na przełomie XV i XVI wieku dostawiono wieżę od zachodu, a od północy zakrystię i kaplicę. Wnętrza otrzymały zaś sklepienia. Całość otoczono murem kamiennym w którym umieszczono bramkę z ostrołukowym przejazdem. W XVIII wieku powstała kruchta od południa i został prawdopodobnie zainstalowany mechanizm zegara na wieży. Ostatni remont miał miejsce pod koniec XX wieku.

Świątynia ma plan salowy bez wyodrębnionego prezbiterium. Sklepienia sieciowe, w zakrystii kolebowe a w kaplicy krzyżowe. Wieża w dolnej części prostokątna, wzmacniana szkarpami, wyżej przechodzi w ośmiobok. Na drugiej kondygnacji wisi dzwon z 1479 r. Wnętrze kościoła zdobią liczne zabytki z czasów średniowiecza. Są to m.in. polichromia ze scenami z życia Marii i Chrystusa odsłonięta w 1957 roku, fragmenty średniowiecznego ołtarza, ambona z XVII w. Poza tym rzeźby i płaskorzeźby z XV i XVI wieku (Ukrzyżowanie, rodzina św. Anny). Pod zakrystią pochowani są dawni właściciele wsi. Na zewnątrz zachowało się kilka płyt epitafijnych na elewacjach. Drzwi wejściowe zdobione gotyckimi okuciami.

Mur z kamienia, a po środku brama prowadząca do kościoła.Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Mirocinie Dolnym

Jest kościołem filialnym parafii pw. św. Jerzego w Mirocinie Górnym. Zbudowany na wzniesieniu w zachodniej części wsi kościół gotycki powstał w końcu XIII w., nosząc wówczas wezwanie św. Andrzeja. W roku 1271 wieś, jak i zapewne kościół przekazane zostały przez księcia głogowskiego Konrada pod patronat zakonowi żeńskiemu z Nowogrodu Bobrzańskiego. Do połowy XV w. kościół należał do parafii w Mirocinie Górnym. Samodzielna parafia utworzona została po 1522 r. W końcu XIX w. świątynia popadła w ruinę z powodu opuszczenia. Do dziś kościół przetrwał w stanie praktycznie niezmienionym, remont generalny przeszedł w roku 1946. W 1948 r. świątynie poświęcono i ponownie włączono do parafii w Mirocinie Górnym. Ponownego remontu dokonano w końcu XX w.

Jest to jednonawowa, bezwieżowa bryła z kamienia i rudy darniowej, z prostokątnym prezbiterium i dobudowaną od strony północnej zakrystią. Nawa będąca szerszą od prezbiterium dobudowana została w czasie późniejszym. Obie części posiadają osobne wejścia od strony południowej, przez dwa ostrołukowe ceglane portale. Do XIX w. kościół posiadał drewnianą dzwonnicę, w której znajdowały się dwa dzwony – z 1523 r. i 1615 r. Kościół przykryty jest dachem dwuspadowym, a nad zakrystią pulpitowym. Okna kościoła ostrołukowe z rozglifieniem obustronnym. Na szczególną uwagę zasługują średniowieczne okucia drzwi z motywami zwierzęcymi. Całość otacza kamienny mur z XV w.

 

Kościół pw. św. Wawrzyńca w Studzieńcu

Wczesnogotycka świątynia z kamienia i rudy darniowej powstała w połowie XIII w. Składała się pierwotnie tylko z zamkniętego wielobocznie prezbiterium. W XV w. najprawdopodobniej dobudowano dzwonnicę, która nie zachowała się do naszych czasów. Świadczyć ma o tym dzwon z 1479 r., który wisi obecnie na dzwonnicy z 1752 r. Do I wojny światowej znajdowały się niej dwa dzwony. W 1917 r. jeden z nich zdjęto i przetopiono na cele militarne.

Kościół założony jest na rzucie prostokąta z nawą tej samej szerokości co prezbiterium od wschodniej strony, które zamknięte jest trójkątnie. Prezbiterium jest najstarszą częścią kościoła. Od strony zachodniej stoi wolno stojąca, drewniana dzwonnica.

O strony wschodniej, na zewnątrz wbudowano epitafia. Dach kościoła pokrywa gont drewniany, całość otacza mur kamienny. Mimo że kościół był wielokrotnie przebudowywany, zachował wczesnogotycki styl. W XVI w. w ścianach wewnętrznych umieszczono kamienne nagrobne tablice właścicieli wsi. W XIX w. trzy zachowane epitafia figuralne przeniesiono na zewnątrz kościoła (elewacja prezbiterium). Wyposażenie kościoła pochodzi głównie z czasów renesansu i baroku.

 

Kontakt i informacje

Parafia pw. Matki Bożej Gromnicznej w Kożuchowie
pl. Matejki 3
67-120 Kożuchów
e-mail: kozuchow@diecezjazg.pl
Proboszcz: ks. Władysław Stachura, tel. 68 355 35 50
Wikariusze: tel. 68 355 49 56

Parafia pw. św. Anny w Broniszowie
Broniszów 29
tel. 68 388 18 24
e-mail. broniszow@diecezjazg.pl
Proboszcz: ks. Jan Makowski

Parafia pw. Wniebowzięcia NMP w Mirocinie Dolnym
Mirocin Górny 25
67-128 Mirocin Górny
tel. 68 355 22 83